Avrupa’nın en büyük hibrit araç üreticileri arasında yer alan Türkiye’de Hyundai, Renault ve Toyota fabrikalarında hibrit modeller üretilip ihraç ediliyor. Her ne kadar ülkemizde üretilmesine rağmen satışa sunulmayan Clio E-Tech Hibrit gibi araçlar olsa da Türkiye’de hibrit araç sayısı günden güne artıyor.

Araç sahipleri ve yeni araç alacak tüketicilerin en çok kafasını karıştıran şey ise farklı hibrit araç türleri ve bu araçlar arasındaki farklar oluyor. Bu yazımızda kafa karışıklığını gidermek adına prizli hibrit, tam hibrit, hafif hibrit ve menzil artırıcılı hibrit araçların genel özelliklerine değindik ve hibrit türleri arasındaki farkları küçük bir tabloyla anlatmaya çalıştık.

Hibrit Araç Çeşitleri

Çalışma prensibine göre temelde dört farklı hibrit araç türünden bahsetmek mümkündür; prizli hibrit, tam hibrit, hafif hibrit ve menzili artırılmış hibrit. Tam hibrit ve hafif hibrit araçlar şarj edilemezken prizli hibrit ve menzil artırıcılı elektrikli araçlarda şarj imkanı bulunmaktadır.

Aynı şekilde tam hibrit ve hafif hibrit araçlarda düşük kapasiteli batarya kullanırken prizli hibrit ve menzil artırıcılı araçlarda 30-40 kWh ve hatta daha büyük batarya paketleri kullanılabiliyor.

Tüm hibrit araç türlerinde rejeneratif frenleme standart olarak bulunuyor. Rejeneratif frenleme, hibrit aracın elektrik motorunu frenleme için kullanarak elektrik üretmesi ve bataryayı şarj etmesi anlamına geliyor. Böylece hibrit olmayan araçta frenlemeyle kaybolan enerjinin ciddi bir bölümü geri kazanılmış oluyor.

*Bazı hafif hibrit araçlar çok düşük hızlarda sadece elektrik motoruyla hareket edilebiliyor. Fakat tam manasıyla elektrikli bir sürüşten bahsetmek mümkün değil. Bunun için prizli hibrit, tam hibrit tercih edilmeli.

Prizli Hibrit Nedir?

Prizli hibrit araç (PHEV; plug-in hybrid electric vehicle), şarj edilebilen bir hibrit araç türüdür. Sadece elektrik motoruyla kilometrelerce yol katedilebilir. Elektrik sürüş modunda 100 kilometreyi aşan menzil sunabilen prizli hibritler, 2022 itibarıyla 10 kWh üstü kapasitede batarya ile donatılıyor. Land Rover’ın bazı modellerinde batarya kapasitesi 30 kWh’yi dahî aşabiliyor.

Prizli hibrit araçlarda şarj, Mod 2 ve Mod 3 elektrikli araç şarj sistemleriyle AC olarak gerçekleştirilebiliyor. Prizli hibritlerin şarj süresi batarya büyüklüğüne ve aracın bütünleşik şarj cihazının hızına göre birkaç saat sürebildiği gibi 10 saati de bulabilmektedir.

Avrupa ve Çin’de uygulanan regülasyonlar gereği tamamen elektrikli araçlara geçiş öncesi artık birçok otomobil üreticisi prizli hibrit modeller de geliştiriyor. Ancak şarj edilme oranları beklentilerin altında olduğu için prizli hibritlerin çevreye daha fazla zarar verebildiği belirtiliyor.

Türkiye’de Volvo XC40, XC60, XC90 ve S90’ın prizli hibrit versiyonları bulunuyor. Ayrıca yeni nesil Jaguar-Land Rover grubu araçlar ve bazı spor otomobiller de prizli hibrit seçeneğiyle satılıyor.

Tam Hibrit Nedir?

Tam hibrit araç (FHEV; fully hybrid electric vehicle), elektrik motoru ve benzin/dizel motorun tek başına veya birlikte aracı hareket ettirebildiği bir güç aktarım sistemine sahiptir. Batarya kapasitesi 1 kWh civarında olup içten yanmalı motor bataryayı şarj etmek için jeneratör gibi çalışabilmektedir.

Belirli bir hıza kadar sadece elektrik motoruyla seyahat imkanı sağlayan tam hibritlere Toyota Corolla, C-HR, Yaris, Auris, Camry ve RAV4‘ün hibrit versiyonları ile Honda Jazz e:HEV ve HR-V e:HEV modelleri örnek gösterilebilir. Bu modellerin şarj edilmesi mümkün değildir.

Hafif Hibrit Nedir?

Hafif hibrit (MHEV; mild hybrid electric vehicle), aracın mevcut benzin/dizel motorunu desteklemek üzere şanzımana entegre edilen veya triger kayışına bağlanan düşük güce sahip elektrik motorlu sistemleri tarif etmektedir.

Uygulanış biçimlerine göre farklı çeşitleri bulunan hafif hibrit araçlarda, 48V elektrik mimarisiyle çalışan elektrik motorunun çoğu zaman tek başına aracı hareket ettirmesi mümkün değildir. Hafif hibrit BMW, Mercedes araçlar ve Fiat Egea Hibrit gibi bazı hibritler çok düşük hızlarda sadece elektrik motoruyla hareket edebilmektedir. Fakat araç hareket ettikten kısa bir süre sonra benzin/dizel motor devreye girmektedir.

Türkiye’de üretilen Hyundai Bayon, i20 ve Renault Clio E-Tech modelleri hafif hibrit sınıfında yer almaktadır. Bunun dışında Fiat Egea Hibrit, Hyundai Santa Fe Hibrit, Volkswagen Golf eTSI ve Skoda Octavia e-TEC ülkemizde satılan başlıca hafif hibritler arasında yer almaktadır.

Menzili Artırılmış Elektrikli Araç Nedir?

Menzili artırılmış elektrikli araçlar (EREV; extended range electric vehicle), tamamen elektrik motoruyla hareket etmektedir. Ortalama büyüklükte bir bataryayla gelen bu tür araçlar, şarj edilebildiği gibi genellikle jeneratör görevi üstlenen benzin/dizel motoruyla enerji elde etmektedir. Tamamen elektrikli araçtan tek farkı, nispeten küçük bataryası ve jeneratör motorudur.

Menzil artırıcılı motora sahip araçların en meşhuru, ABD’de elektrikli araç dönüşümünün öncülerinden olan Chevrolet Volt‘tur. Türkiye’de satılan tek menzili artırılmış hibrit otomobil, BMW i3 Range Extender versiyonu olmuştur. 0,6 litre iki silindir benzin motoruyla gelen bu araç, tam depo benzin ve %100 batarya ile 444 kilometre yol katedebilmektedir.

2010’lu yıllarda popülerlik kazansa da bugün Amerika ve Avrupa’da neredeyse hiçbir firma menzil artırıcılı otomobil üretmemektedir. Bununla birlikte son yıllarda Çin’de EREV araçlara yoğun ilgi gösterilmektedir. Li Auto’nun büyük beğeni toplayan Li One modeli dışında SERES SF5, Voyah FREE, Aito M5 ve Enovate ME5 gibi popüler araçlar menzili artırılmış hibrit olarak satılmaktadır.